Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych
ŻOŁNIERZE WYKLĘCI (NIEZŁOMNI) - nazwa nadawana żołnierzom niepodległościowego podziemia, którzy walczyli przeciwko reżimowi komunistycznemu i zniewoleniu Polski przez Związek Radziecki w latach 1944-56. Żołnierze Wyklęci należeli do różnych organizacji, jak np. Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” (WiN), Konspiracyjne Wojsko Polskie (KWP), Narodowe Siły Zbrojne (NSZ), Narodowe Zjednoczenie Wojskowe (NZW).
Oddziały partyzanckie Żołnierzy Wyklętych toczyły walki z radziecką policją polityczną NKWD, z polską policją polityczną UB (Urząd Bezpieczeństwa), milicją i wojskiem podległym komunistom. Ponadto partyzanci rozbijali więzienia, uwalniali więźniów politycznych, atakowali placówki UB i milicji, wykonywali wyroki na działaczach komunistycznych, funkcjonariuszach i donosicielach UB, zdobywali broń i środki na utrzymanie. Organizacje niepodległościowe prowadziły również działalność wywiadowczą, informacyjno-propagandową (wydawanie ulotek i czasopism) oraz ideowo-wychowawczą.
Na Podbeskidziu największy rozgłos zyskało w latach 1945-47 zgrupowanie oddziałów NSZ kapitana HENRYKA FLAME ps. „BARTEK”, liczące w szczytowym okresie ok. 330 żołnierzy.
W latach 1947-48 władze komunistyczne rozbiły w Polsce podziemie niepodległościowe, ale niektóre jego struktury i grupy partyzanckie przetrwały jeszcze kilka lat.
Żołnierze Wyklęci byli nieludzko traktowani przez reżim komunistyczny – w razie aresztowania przesłuchiwano ich z zastosowaniem tortur, skazywano na śmierć lub pobyt w więzieniach, a także mordowano lub wywożono do obozów (łagrów) w Związku Radzieckim.
Żołnierze 5. Brygady Wileńskiej AK majora Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszka” (Podlasie, 1945 r.)
Żołnierze Zgrupowania „Błyskawica” majora Józefa Kurasia ps. „Ogień” (Podhale, 1946 r.)
Żołnierze Konspiracyjnego Wojska Polskiego (województwo łódzkie, 1947 r.)
Żołnierze Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” (Lubelszczyzna, 1947 r.)
Żołnierze Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (północne Mazowsze, 1948 r.)
Opracował
mgr Rafał Kutryba
