ROCZNICA KRWAWYCH WYDARZEŃ GRUDNIA 1970 R. NA WYBRZEŻU
W grudniu 1970 r. doszło do dramatycznych protestów społecznych i rozlewu krwi na Wybrzeżu.
Ogólne przyczyny niezadowolenia ludności wynikły z kryzysu ekonomicznego, spowodowanego błędnymi decyzjami władz komunistycznych, kierowanych przez I sekretarza Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Władysława Gomułkę ps. „Wiesław”. Bezpośrednią przyczyną wybuchu protestów stała się drastyczna podwyżka cen żywności, ogłoszona 13 grudnia 1970 r.
W odpowiedzi na posunięcia władz doszło do strajków w zakładach przemysłowych i do demonstracji ulicznych w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie, Słupsku i Elblągu. Uczestnikami protestów byli głównie robotnicy (zwłaszcza stoczniowcy) i młodzież. Na ulicach demonstranci ścierali się z oddziałami Milicji Obywatelskiej (MO), a w Gdańsku i Szczecinie podpalili budynki Komitetów Wojewódzkich PZPR.
Władze komunistyczne skierowały na ulice objętych protestami miast oddziały Ludowego Wojska Polskiego oraz wzmocnione siły MO. Demonstracje tłumiono brutalnie przy pomocy pałek, gazów łzawiących, petard, armatek wodnych, a Władysław Gomułka zezwolił ponadto na stosowanie broni palnej. Najbardziej dramatyczne wydarzenia rozegrały się w „czarny czwartek” 17 grudnia w Gdyni, gdzie z powodu użycia broni palnej straciło życie 17 osób, m.in. 18-letni Zbyszek Godlewski, uwieczniony w „Balladzie o Janku Wiśniewskim”.
Wg oficjalnych źródeł na Wybrzeżu zginęło w grudniu 1970 r. 45 osób, 1165 zostało rannych, a ok. 3 tys. aresztowano.
Protesty przyczyniły się do zmian personalnych na szczytach władzy - po odsunięciu skompromitowanego Władysława Gomułki i jego zwolenników na czele PZPR stanął Edward Gierek, który doprowadził do cofnięcia podwyżki cen i czasowej poprawy sytuacji materialnej społeczeństwa.
Krwawa rozprawa z protestującymi na Wybrzeżu wykopała przepaść pomiędzy robotnikami a PZPR i spotęgowała nastroje antykomunistyczne w polskim społeczeństwie, co niewątpliwie przyczyniło się do późniejszego upadku reżimu komunistycznego w Polsce.
Opracował
mgr Rafał Kutryba
„Ballada o Janku Wiśniewskim”
Chłopcy z Grabówka, chłopcy z Chylonii,
Dzisiaj milicja użyła broni.
Dzielnieśmy stali, celnie rzucali.
Janek Wiśniewski padł !
Na drzwiach ponieśli go Świętojańską,
Naprzeciw „glinom”, naprzeciw tankom.
Chłopcy stoczniowcy - pomścijcie druha !
Janek Wiśniewski padł !
Lecą petardy, ścielą się gazy,
Na robotników sypią się razy.
Padają dzieci, starcy, kobiety,
Janek Wiśniewski padł !
Jeden zraniony, drugi zabity,
Krew się polała grudniowym świtem.
To partia strzela do robotników,
Janek Wiśniewski padł !
Stoczniowcy Gdyni, stoczniowcy Gdańska,
Idźcie do domu, skończona walka.
Świat się dowiedział, nic nie powiedział,
Janek Wiśniewski padł !
Nie płaczcie matki - to nie na darmo!
Nad stocznią sztandar z czarną kokardą
Za chleb i wolność, i nową Polskę,
Janek Wiśniewski padł!
.
Pomniki ofiar Krwawego Grudnia 1970 r. na Wybrzeżu
.
.
Władysław Gomułka ps. „Wiesław”, I sekretarz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, odpowiedzialny za użycie broni palnej wobec protestujących na Wybrzeżu
.
.
Komitet Wojewódzki PZPR w Gdańsku, podpalony przez demonstrantów 15 grudnia 1970 r.
.
.
Komitet Wojewódzki PZPR w Szczecinie, podpalony przez demonstrantów 17 grudnia 1970 r.
.
.
Funkcjonariusz Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej (ZOMO)
.
.
Kordon milicyjny na ulicy w Gdyni
.
.
Walki demonstrantów z milicją i wojskiem w rejonie Stoczni im. Komuny Paryskiej
w Gdyni 17 grudnia 1970 r.
.
.
Zwłoki Zbyszka Godlewskiego („Janka Wiśniewskiego”), niesione przez
demonstrantów w Gdyni 17 grudnia 1970 r.
.
.
Tablica upamiętniająca Zbyszka Godlewskiego
.
.
Osoby zatrzymane przez milicję
