GEOGRAFIA
Informacje dla uczniów, którzy w roku szkolnym 2021/22
przystępują do egzaminu maturalnego
EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII NA POZIOMIE ROZSZERZONYM
Zakres wiadomości i umiejętności sprawdzanych na egzaminie
Egzamin maturalny z geografii sprawdza, w jakim stopniu absolwent spełnia wymagania z zakresu geografii określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla IV etapu edukacyjnego w zakresie rozszerzonym i podstawowym. Zadania w arkuszu egzaminacyjnym mogą również odnosić się do wymagań przypisanych do etapów wcześniejszych, w tym do etapu III (gimnazjum). Podstawa programowa dzieli wymagania na ogólne i szczegółowe. Wymagania ogólne – jako syntetyczne ujęcie nadrzędnych celów kształcenia – informują, jak rozumieć podporządkowane im wymagania szczegółowe, które odwołują się do ściśle określonych wiadomości i umiejętności.
Zadania w arkuszu maturalnym z geografii na poziomie rozszerzonym mają na celu sprawdzenie umiejętności:
- identyfikowania i analizowania problemów występujących w środowisku geograficznym w różnych skalach przestrzennych i czasowych,
- rozumowania, argumentowania i wnioskowania, w tym dostrzegania prawidłowości dotyczących środowiska przyrodniczego, życia i gospodarki człowieka oraz wzajemnych powiązań i zależności w systemie człowiek – przyroda – gospodarka,
- wykorzystywania i przetwarzania informacji geograficznych pochodzących z różnorodnych materiałów źródłowych,
- wykorzystywania narzędzi matematycznych do opisu oraz analizy zjawisk i procesów, które zachodzą w środowisku geograficznym.
Ogólne informacje o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015
Od roku szkolnego 2014/2015 egzamin maturalny z geografii może być zdawany wyłącznie jako przedmiot dodatkowy na poziomie rozszerzonym.
Egzamin ma formę pisemną i trwa 180 minut.
Do egzaminu z geografii może przystąpić każdy absolwent, niezależnie od typu szkoły, do której uczęszczał, oraz od przedmiotów, których uczył się w zakresie rozszerzonym. W czasie trwania egzaminu zdający może korzystać z linijki, lupy i kalkulatora.
Wyniki części pisemnej egzaminu maturalnego są wyrażane w procentach i na skali centylowej.
Wyniki uzyskane w części pisemnej egzaminu maturalnego z geografii – podobnie jak z innych przedmiotów dodatkowych – nie mają wpływu na zdanie egzaminu maturalnego.
Arkusz egzaminacyjny z geografii na poziomie rozszerzonym
Arkusz egzaminacyjny z geografii będzie zawierał około 50 zadań. Przy numerze każdego zadania podana zostanie maksymalna liczba punktów, którą można uzyskać za poprawne jego rozwiązanie.
Zadania w arkuszu egzaminacyjnym:
- będą dobrane w taki sposób, aby reprezentowały różnorodne wymagania ogólne i szczegółowe z podstawy programowej,
- będą sprawdzały przede wszystkim umiejętności złożone, w tym np. analizowanie współzależności elementów lub procesów w środowisku geograficznym oraz związków przyczynowo - skutkowych i funkcjonalnych,
- będą odnosić się do zagadnień w skali od lokalnej do globalnej ze szczególnym uwzględnieniem Polski,
- będą uwzględniać informacje o aktualnych wydarzeniach, zjawiskach i procesach, które zachodzą w środowisku geograficznym,
- będą wymagały – ze względu na interdyscyplinarność geografii jako nauki wykorzystania i integrowania wiedzy z różnych dziedzin nauk, np. przyrodniczych, takich jak biologia, chemia, fizyka,
- będą zróżnicowane pod względem poziomu trudności oraz sposobu udzielania odpowiedzi, np. mogą polegać na zaznaczeniu poprawnej odpowiedzi, zapisie wypowiedzi, uzupełnieniu rysunku lub schematu, wykonaniu obliczeń,
- będą miały formę zamkniętą lub otwartą. W zadaniach zamkniętych, np. wyboru wielokrotnego zdający wybiera odpowiedź z podanych opcji, natomiast w zadaniach otwartych – tworzy odpowiedź samodzielnie,
- będą występowały pojedynczo lub w wiązkach tematycznych,
- będą odnosić się do różnorodnych materiałów źródłowych zamieszczonych w arkuszu, np. barwnej mapy szczegółowej, map tematycznych, map przeglądowych, wykresów, tabel statystycznych, tekstów źródłowych, zdjęć, w tym lotniczych i satelitarnych oraz schematów, profili i przekrojów. Część materiałów źródłowych zostanie przedstawiona w postaci barwnej jako załącznik do wybranych zadań.
W poleceniu do każdego zadania wystąpi co najmniej jeden czasownik wskazujący czynność, jaką powinien wykonać zdający, aby poprawnie wykonać dane zadanie. W przypadku zadań zamkniętych będą to najczęściej czasowniki takie jak „zaznacz”, „podkreśl”, „dobierz”, „przyporządkuj”. W przypadku zadań otwartych – katalog czasowników jest dużo szerszy, a precyzyjne ich zrozumienie warunkuje poprawną realizację polecenia. Podany poniżej wykaz obejmuje te czynności / czasowniki, które często przysparzają zdającym trudności.
Czynność |
Opis czynności |
podaj, wymień |
Zdający zapisuje w odpowiedzi nazwę / nazwy np. zjawisk, procesów, obiektów bez opisu, uzasadnienia, wyjaśnienia. |
przedstaw |
Zdający prezentuje fakty, wiadomości; przedstawiając argumenty przekonuje o „czymś”, podaje fakty służące do uzasadnienia jakiegoś stwierdzenia; argument musi merytorycznie odnosić się do materiału źródłowego w zadaniu lub wiedzy zdającego. |
opisz |
Zdający formułuje krótką wypowiedź pisemną, nie ograniczając się tylko do podania nazw, faktów, ale również przedstawiając cechy, np. obiektu lub przebieg procesu, zjawiska bez wyjaśniania przyczyn. |
porównaj |
Zdający zestawia obiekty, zjawiska, procesy ze sobą, znajduje ich cechy wspólne i różniące, przedstawia, opisuje, odnosi się do cech, właściwości wszystkich porównywanych obiektów, zjawisk, procesów. |
uzasadnij |
Za pomocą krótkiej odpowiedzi zdający podaje argumenty, czyli fakty przemawiające za stwierdzeniem, poglądem, stanowiskiem lub przeciwko. |
wyjaśnij |
Za pomocą krótkiej odpowiedzi zdający podaje przyczyny, związki przyczynowo - skutkowe, zależności, czyni coś jasnym i zrozumiałym. |
sformułuj |
Zdający wypowiada się w sposób dokładny, zrozumiały, ujmuje myślczy tezę w odpowiednią formułę; formułuje np. wniosek, prawidłowość |
oceń |
Zdający przedstawia sąd o czymś, dokonuje wartościowania – uznaje np. zjawisko, proces, tendencje za korzystne lub niekorzystne. |
Ocenianie odpowiedzi zdających
Odpowiedzi udzielone przez zdającego są oceniane przez egzaminatorów zgodnie ze schematem punktowania określonym dla każdego zadania.
W przypadku zadań zamkniętych zdający może otrzymać najczęściej 1 punkt, jeżeli udzieli poprawnej odpowiedzi, lub 0 punktów, jeżeli udzieli odpowiedzi błędnej lub nie udzieli jej wcale. W przypadku zadań otwartych skala oceniania może być bardziej rozbudowana, np. od 0 do 2 punktów lub od 0 do 3 punktów. Za odpowiedź egzaminator może przyznać wyłącznie pełne punkty.
Dokonując oceny odpowiedzi udzielonej przez zdającego w zadaniu otwartym, egzaminator odwołuje się do przykładowego rozwiązania opracowanego przez zespół ekspertów centralnej i okręgowych komisji egzaminacyjnych oraz konsultantów akademickich.
Rozwiązanie to określa wyłącznie zakres merytoryczny odpowiedzi i nie jest ścisłym wzorcem oczekiwanego sformułowania (za wyjątkiem nazw własnych itp.). Każda merytorycznie poprawna odpowiedź, spełniająca warunki zadania, zostanie oceniona pozytywnie.
Szczegółowe zasady oceniania odpowiedzi udzielonych przez zdających w zadaniach otwartych
1. Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach.
2. Odpowiedź oceniana jest na 0 punktów, jeżeli podane w odpowiedzi informacje świadczą o braku zrozumienia omawianego zagadnienia.
3. Ocenianiu podlegają tylko te fragmenty odpowiedzi zdającego, które dotyczą polecenia. Odpowiedzi poprawne, wykraczające poza zakres polecenia nie podlegają ocenianiu.
4. Jeśli w zadaniu otwartym zdający w odpowiedzi poda więcej elementów (nazw, cech, argumentów itd.), niż wynika z treści polecenia, to ocenionych zostanie tyle kolejnych elementów odpowiedzi (licząc od pierwszej), ile wskazano w poleceniu.
5. Jeżeli zamieszczone w odpowiedzi informacje (również dodatkowe, które nie wynikają z treści polecenia) świadczą o zasadniczych brakach w rozumieniu omawianego zagadnienia i zaprzeczają udzielonej prawidłowej odpowiedzi, to za odpowiedź taką zdający otrzyma 0 punktów.